Wydatna broda, zęby dolne zachodzące na górne, surowe rysy twarzy i wklęsły profil – tak może objawiać się przodozgryz. Dowiedz się o nim więcej.
Przodozgryz nazywany doprzednią wadą zgryzu, to wysunięcie do przodu dolnego łuku (żuchwy) względem łuku górnego (szczęki). Ale to nie koniec! Wada ta może mieć bowiem kilka różnych odmian.
Przodozgryz może obejmować jedynie zęby – następuje wówczas wysunięcie dolnych zębów przed górne. Może też być bardziej poważną wadą szkieletową, gdy wysunięta jest cała kość żuchwy. Co ważne przodozgryz często obejmuje obie te składowe.
Przodozgryz fot. źródło: mydentist.ru
Ale też może być tak, że nie ma wady w relacji zębów, ale za to obejmuje ona część szkieletową, co objawia się w rysach twarzy i dokładnie widać na zdjęciach rtg. W takim przypadku występuje przechylenie dolnych siekaczy w głąb jamy ustnej (jest to tzw. kompensacja wady). Bardzo rzadko występującą wadą genetyczną jest również progenia. W jej przypadku środkowa część twarzy w profilu wygląda dobrze, ale broda jest bardzo mocno wysunięta.
Jak widzicie, przodozgryz może mieć różne oblicza. I to nie tylko w stopniu skomplikowania oraz rozwoju tej wady, ale też dosłownie może objawiać się różnorodnie w wyglądzie. Manifestuje się zwykle poprzez mocno zaznaczoną, wysuniętą brodę. Dolna warga bywa też bardziej wydatna. Bruzda wargowo-bródkowa jest wygładzona (praktycznie nie jest widoczna), a profil twarzy wklęsły. Przodozgryz niestety znacząco wpływa na estetykę twarzy, warto więc go leczyć i mu przeciwdziałać już na wczesnych etapach rozwoju.
Jak powstaje przodozgryz?
Przodozgryz powstaje w wyniku nadmiernego wzrostu żuchwy, niedoboru wzrostu szczęki lub też połączenia obu tych czynników. Co ważne, czynniki rozwoju tej wady zgryzu mogą być zarówno genetyczne, jak i środowiskowe. Choć na dziedziczenie nie mamy wpływu, to możemy znacząco ograniczyć bodźce zewnętrzne w okresie wzrostu, czyli u dzieci do ok. 10 roku życia, które to w większości przypadków powodują przodozgryz.
Przodozgryz, fot. Mamaortodnta.pl
To co wpływa na rozwój przodozgryzu to m.in. obniżona pozycja języka. Gdy w stanie spoczynku (a więc wtedy kiedy nie jemy i nie mówimy i kiedy powinniśmy mieć zamknięte usta) nieprawidłowo opada on na dno jamy ustnej, zamiast opierać się na podniebieniu, wpływa na rozwój dolnego łuku, zamiast poszerzać szczękę.
Dzieci z niską pozycją spoczynkową języka mają także najczęściej nieprawidłowy, przetrwały sposób połykania (z językiem między zębami), co również przyczynia się do powstawania przodozgryzu. Występuje u nich bardzo często także wada wymowy w postaci seplenienia.
Taka nieprawidłowa pozycja języka często ma związek z oddychaniem przez usta, które należy eliminować.
Poza tym czynnikiem wpływającym na powstawanie przodozgryzu może być przerost trzeciego migdałka i migdałków podniebiennych. Dziecko chcąc udrożnić drogi oddechowe intuicyjnie wysuwa żuchwę do przodu.
Terapia przodozgryzu
Oczywiście jak w przypadku każdej wady zgryzu, taki i tu terapia rozpoczyna się od wykonania dokładnej diagnostyki. Składa się na nią wykonanie wycisków, zdjęć rentgenowskich, fotografii twarzy i przeprowadzenie dokładnego wywiadu z pacjentem. Po analizie zebranego materiału, ortodonta ocenia stopień rozwoju przodozgryzu. Układa plan leczenia, w którym określa, jakie będą jego etapy i które aparaty zostaną wykorzystane. Terapia ortodontyczna dobrana jest również do wieku pacjenta.
Jak już zostało podkreślone, przodozgryz najlepiej leczyć na wczesnym etapie, a więc u dzieci w okresie intensywnego wzrostu twarzoczaszki, a więc w wieku od 5 do 10 roku życia. Gdy szczęka i żuchwa rosną, możemy efektywnie wpływać na ich prawidłowy rozwój i korygować relacje szkieletowe. U starszych pacjentów, kiedy proces wzrostu twarzoczaszki jest zakończony, leczenie przodozgryzu jest mocno utrudnione i najczęściej kompromisowe. Natomiast bardzo nasilona wada może wymagać nawet operacji ortognatycznej. Na tym etapie nie możemy już bowiem modelować samymi aparatami wielkości i ustawiania szczęki oraz żuchwy.
Zaczynając od początku, leczenie przodozgryzu u dzieci to w dużej mierze leczenie przyczynowe. Polega ono na rozpoznaniu i wyeliminowaniu przyczyn jego powstawania, o których też już wspominano. Dlatego dziecko często musi przejść również np. leczenie mioterapeutyczne u logopedy, leczenie laryngologiczne rozwiązujące problem z przerośniętym trzecim migdałem lub leczenie u alergologa, który pomaga udrożnić drogi oddechowe i przywrócić prawidłowy tor przez nos, a nie przez usta.
Poza tym ortodonta w tym wieku najczęściej skupia się na poszerzeniu szczęki i doprzedniemu jej wysunięciu. W tym celu wykorzystujemy aparaty do rozbudowy podniebienia np. aparat bioblok oraz zewnątrzustny aparat np. maskę twarzową.
U dorosłych przodozgryz leczony jest inaczej. Nie zawsze można u nich usunąć tę wadę w pełni. Stosuje się więc kamuflaż ortodontyczny. Może polegać on np. na ekstrakcji dolnych zębów, aby uzyskać miejsce na cofnięcie dolnego łuku zębowego i wsunięcie go pod górny. Gdy wada nie jest bardzo nasilona, można również zastosować leczenie bezekstrakcyjne i wykonać poszerzenie szczęki np. aparatem hyrax ze wspomaganiem chirurgicznym oraz niewielką dystalizację łuku dolnego (cofnięcie do tyłu) lub/i stripping dolnych zębów (szlifowanie szkliwa w celu uzyskania miejsca). Taki kamuflaż pozwala uzyskać efekt „nałożenia” łuku górnego na dolny.
Dorośli pacjenci muszą jednak pamiętać, że w przypadku leczenia kamuflażowego poprawiamy wygląd uśmiechu i zębów, natomiast nie poprawimy rysów twarzy. Osoby, którym na tym zależy mogą rozważyć operację ortognatyczną. Wówczas leczenie przeprowadza się w kilku etapach. Najpierw za pomocą leczenia ortodontycznego wychyla się dolne zęby, tak żeby nachodziły na górne (czyli dekompensujemy wadę i prostujemy zęby). Następnie podczas zabiegu chirurgicznego zmieniana jest pozycja kości przez wysunięcie szczęki i/bądź cofnięcie żuchwy.
